За бујните бои на есента, најзаслужни се лисјата на дрвјата. Прекрасниот спектар од темно зелена, преку црвена и виолетова, до жолта и кафеава боја, не престанува да нè воодушевува. Богатството на боите и падот на лисјата се знаци дека пристигна есента. Но, дали знаете зошто лисјата се црвени и паѓаат од дрвјата?
Се чини дека природата има свој начин да ни покажува убавина, а истовремено да биде практична. Богатството на боите на листопадни шуми и падот на лисјата во есен се вистински пример за тоа.Листовите паѓаат за да го заштитат самото дрво. Додека четинарите имаат еден „трик“,а тоа се восокот и смолата, со кои ги штитат лисјата од замрзнување, листопадните дрвја имаат тенки лисја кои се подложни на ниски температури.
Како што водата се шири кога ќе замрзне, нежните клетки на лисјата пукаат во текот на зимата, што ги прави бескорисни за фотосинтеза. Ако дрвјата не ги исфрлаат лисјата, тие би завршиле со илјадници непродуктивни додатоци, за кои не постои начин да се хранат.
До крајот на летото останати се многу лисја на дрвото чии површини се оштетени од болести или делумно изедени од инсекти. Ова дополнително се заканува на здравјето на целото дрво.
Отфрлајќи ги лисјата, дрвјата всушност ја зачувуваат нивната здравствена состојба и енергија. Ова му дава на растението нов почеток во пролетта, а хранливите материи од лисјата што се распаѓаат се рециклираат на земја за да помогнат во растот на следната генерација лисја.
Но, ова не е сè што природата открива со овој феномен. Во есен, лисјата не паѓаат од дрвјата одеднаш, туку полека во многу контролиран процес. Како што се скратува денот се скратува и температурата се намалува, во дрвото се активират хормони за да се започне процесот на паѓање на лисјата од растението. Производството на хлорофил полека престанува, а производството на други групи пигменти, особено антоцијанините, почнува да произведува црвени и виолетови дамки на зелената површина на листот. Зошто дрвјата вложуваат посебна енергија за да произведат живописни бои на лисјата, како црвената и тоа исклучиво во есен?
Улогата на антоцијанините е разновидна. Покрај тоа што се моќни антиоксиданти, тие ги загреваат лисјата и ги штитат од штетно зрачење. Покрај тоа, новите истражувања покажаа дека дрвјата користат живописни бои како информации за нивната сила, за да ги алармираат и да ги избркаат растителните вошки од себе.
Прецизното време на промена на бојата е генетски контролирано. Ако обрнете внимание ќе забележите дека дабот е едно од последните дрвја што ја менува бојата.
За време на процесот на промена на бојата, дрвото ги затвора чашките што носат вода до листот. Почнува да се формира слој помеѓу гранчето и стеблото на листот, служејќи за нежно да падне листот од дрвото без да остави рана. Како што лисјата паѓаат, дрвото полека влегува во заспаната состојба, заштедувајќи енергија за големо враќање во пролет, објавува Агромедија.
П.Ј.
