Одгледување и лековити својства на стевиата
Stevia (стевиа Bertoni rebaudiana) е суптропско растение со сладок вкус со потекло од Јужна Америка, каде што локалните домородци свежите листови ги користат во исхраната со векови. Иако овој егзотичен вид во Европа се појави некаде околу 16-тиот век, со пристигнувањето на шеќер од шеќерна репка и шеќерна трска беше брзо потиснат и заборавен. Дури во последните години листовите од стевиа, од кои се добива сладок зелен и бел прав и течен екстракт, стана природен засладувач во прехранбените производи како овошни сокови, десерти, сосови и друго.
слатки
Благоста на Stevia е резултат на органски соединенија на гликозид кои се досега дефинирани околу десетина, вклучувајќи најдоминантни компоненти stevioside и Rebaudioside А. Од гликозид steviol во Stevia лист сува материја содржи во просек од 4 до 20% stevioside и 2 до 4% rebaudioside а, кој првенствено зависи од карактеристиките на сортата на растенијата и основните културни услови на одгледување. Stevioside е дури 300 пати, и Rebaudioside А и до 400 пати послатка од сахароза и немаат никаква енергетска вредност. Важно е да се забележи дека во Stevia родот постојат стотици различни видови, но само Stevia rebaudiana содржи значителна количина на слатки гликозиди, што е најмногу позната.
За разлика од другите засладувачи, steviol гликозиди имаат гликемиски индекс на нула, што значи дека по користење на овој производ не се зголемува гликозата во крвта, па таа смее да се користи од страна на дијабетичари, и сите оние кои се грижат за помал внес на калории и здрава исхрана . Предноста на користење на овој засладувач е што е многу термостабилна (дури и до 200 ° C) термичка подготовка не се губи во сласта. Тоа е причината зошто Стевиата евистински пронајдок во готвењето, особено во изработката на торти и конзервирање на овошје.
Ова драгоцено растение се препорачува да се користи во регулирањето на телесната тежина, да се намали нивото на холестерол во крвта, го намалува крвниот притисок и анемијата. Тоа се покажа како антисептик, имаанти-алергиски и анти-микробиолошки дејство и затоа се користи како додаток на паста за заби, миење на устата и гуми за џвакање. Важно е да се истакне дека стевиа гликозидите имаат значителни анти-кариоген ефект (намалување на ризикот од кариес) и намалување на појавата на инфекции на непцата. Покрај тоа, ова прекрасно растение е богат извор на протеини, растителни влакна, минерали (калиум, калциум, натриум, магнезиум, бакар, манган, железо и цинк), есенцијални амино киселини, липиди, јаглени хидрати, витамини (витамин Ц) и фитохемикалијаl (полифенол соединенија ) кои покажуваат значајна антиоксидантна активност. Неодамна, различни медиуми ја претставуваат стевиата како токсично растение и истакнуваат дека нејзината употреба во исхраната не е целосно истражена. Напротив, бројни научни токсиколошки студии покажале дека растението Stevia и нејзините производи (stevioside) не се токсични, не покажуваат мутагени и канцерогени својства.
Иако ова е мулти-годишен растителен вид, во наши услови, Stevia може да се одгледува на отворено како едногодишен вид, бидејќи доаѓа од суптропските области со благи зими.
Технологија на одгледување
Квалитетот и концентрацијата на гликозиди во стевиа зависи од локацијата на одгледување, односно климатските и почвените карактеристики. Покрај тоа, значајна е и технологијата за одгледување, особено ѓубрење и наводнување. Stevia доаѓа од Парагвај и Бразил, својот најголем потенцијал ќе даде ако климата се карактеризира со суви лета и благи зими, и за време на сезоната на растење може да издржи температура до 37 ° C. За брзиот раст на стевиа, идеалната температура е 20 до 24 ° C и почнува да стагнира на температура пониска од 9 ° C . На твоорено се сади во средината на мај, кога ќе помини опасноста од мраз. Нема посебни барања за почвата, но не поднесува задржување на водата во почвата и ќе напредува најдобро на песочно-глинести почви.
размножување
Генерално се собираат од садници, а главниот ограничувачки фактор е лошото ртење на многу малите семиња. Се поттикнуваат да растат во стаклена градина во почетокот на пролетната сеидба во соодветните стиропор контејнери со голем број на саксии или кутии. Оптималната температура за ртење е помеѓу 24 и 28 ° C, со минимум 18 ° C и максимум 30 ° C. Бидејќи семето полека никнува, пресадувањето се изведува по 50 дена со премин во тенџере со дијаметар од 10 cm. За да се соберат садници потребни се 8 недели, а тие на отворено се садат во средината на мај, кога поминува опасноста од пролетни мразови. Важно е да се напомене дека семето на стевиата бара светлина, што значи дека по сеењето не се покрива. Предноста на оваа размножување е тоа што новите растенија се генетски идентични со родителската фабрика од која потекнуваат, и се бара многу работна сила. Од фабриката родител се земаат фрагменти ткиво, што потоа се става на средината на културата богата со минерални материи. Предноста на овој метод е дека резултат е билка без вируси и богата со некои секундарни хербални производи, а главниот недостаток е високата цена на ваквите садници.
прихранување
Стевиата нема голема потреба од хранливи материи во споредба со другите видови на растенија, но претпочита ѓубриво со органски потекло кое ќе обезбеди корекција на физичките, хемиските и биолошките својства на почвата. Главниот проблем во одгледувањето на стевиа е плевелот, бидејќи коренот е релативно плиток. Билката со својот сладок вкус има реактивно дејство и генерално ги одбива штетниците. Оштетувањето на листовите понекогаш може да предизвикаат вошки или бели муви, особено кога се одгледуваат во заштитено подрачје. Понекогаш на лисјата може да се забележат темни дамки, што укажува на трескавичка мачна болест на лисјата. Во случај на појава на оваа болест, препорачливо е да се примени навремената берба за да се избегнат понатамошни загуби.
Валентина Соколовска
за Зелена берза
