Глад или фаќање за мотика

Македонското производство на пченица едвај преживува, бидејќи не постои систем на гарантиран откуп и навремена исплата, ниту планска сеидба или договорно производство, а ретко се прави и интервентен откуп, иако постои законска можност. Сето ова доведува и до намалена употреба на современи технологии и инвестиции во производството и го прави овој потсектор еден од најпорозните, иако е единствениот стратегиски. Бидејќи пченицата не ја користиме само за производство на брашно и леб, туку и за многу други преработки во индустријата за храна, секоја година увезуваме пченица од соседните земји.
За период од 20 години, производството е опаднато за просечни 20 отсто, а од најголемиот подем во 2004 година со 356.825 тони до 200.112 тони во 2017 година разликата е 44 отсто.
Во согласност со податоците на Државниот завод за статистика, во 2009 година со пченица биле засеани 88.151 хектар, додека во 2014 година површините се намалиле на 76.686, а во 2019 година пченица била засеана на 68.847 хектари. Обработливите површини под пченица во 2021 година изнесуваат околу 79.000 хектари и тоа е зголемување за 7 отсто во однос на 2020 година.
По осамостојувањето на земјава, најголемо производство на оваа култура имало во 2004 година, 356.825 тони. Во 2016 година, производството на пченица достигнало 306.433 тони, по што во 2017 година имало пад на производството за околу 100.000 тони и се произведени 200.112 тони. Во 2020 година се произведени 253.000 тони пченица.
Приносите кај оваа култура секоја година се различни. Во 2020 година приносот бил 3.527 килограми по хектар, а во 2019 – 3.485 килограми.
Во споредба со Македонија, во 2020 година Србија произвела 3.537.896 тони пченица, а приносот бил 5.895 килограми по хектар, додека, пак, жетвената површина под пченица била околу 600.000 хектари.

– Секоја држава што има добри услови за развој на земјоделството мора да има своја стратегија за развој на овој сектор, наместо тој етапно да се уништува како во земјава. Имаме неискористени природни ресурси, а големи количества се увезуваат. Тенденцијата на намалување на производство на пченица ќе биде присутна и во иднина, сѐ додека не направиме стратегија за зачувување на домашното производство за да можеме во какви било околности, како војни, непогоди, да имаме доволно за прехрана на нашето население. Во спротивно, стануваме држава што е лесен плен и политички и економски, опасност што претстои во случај на глад, ако дојде до прекин на глобалните синџири за испорака на храната – објаснува Љупче Станковски, претседател на здружението „Агрофаланга“.

Тој посочува дека државата треба да ја изработи стратегијата со која ќе се штити домашното производство, не само на пченицата туку на која било земјоделска култура, појаснувајќи дека таа треба да го стимулира производството, кое ќе обезбеди доволно за домашните потреби, не и за извоз, туку само за покривање на домашните потреби од земјоделски продукти.
– Покривањето на нашите потреби за пченица на годишно ниво треба да ни биде приоритет и стратегиска цел. Кога овие цели ќе станат приоритет на државата, тогаш може да се премине кон искористување на сите потенцијали, кои можат да го зголемат производството по единица површина, а тоа се системи за наводнување, модерна технологија, навремена заштита од болести итн. – смета Станковски.
Според него, додека не се решат најважните проблеми за житопроизводителите, не може да очекува тие да инвестираат или да прошируваат во нова технологија и опрема.
– Ако се случи ова, производителите ќе останат незаинтересирани и излезот ќе го бараат во промена на културите или откажување од земјиштето – вели тој.
Огнен Оровчанец, сопственик на компанијата „Агроунија“, истакнува дека има многу мерки што можат да влијаат врз поголем принос на пченицата, но сепак, временските услови значително влијаат врз оваа култура.
– Ние не можеме да произведуваме колку Војводина, Србија, пред сѐ поради природни предиспозиции, време, врнежи, низината… Но тоа не значи дека треба да се откажеме, напротив мора да се сее пченица, таа е важна за прехрана на населението. Ние имаме драстично намалени површини врз кои се сади пченица, но се надевам дека ќе се зголеми интересот за нејзино одгледување – потенцира Оровчанец.
Професорот на Факултетот за земјоделски науки и храна (ФЗНХ), Дане Бошев, вели дека неговиот став отсекогаш бил дека од сопствени извори треба да обезбедиме наше производство.
– Годишно ние од пченица сме зависни од околу 330.000 тони, а од нив 240 илјади тони ги произведуваме. Моменталното производство не ги задоволува домашните потреби, па оттука краткорочно треба да размислиме што ќе правиме за оваа година, но и долгорочно што ќе правиме на ова поле во иднина. Ние мора да го обезбедиме минимумот за сопствените потреби, имаме земјиште, можеби квалитетот не е воедначен, но Македонија има капацитет да се самопрехрани – посочува Бошев.
Покрај приносите, тој вели дека еден од главните проблеми што ја следат македонската пченица е и квалитетот, кој е пресуден за нејзината цена. Повеќе на следниот линкhttps://www.novamakedonija.com.mk/ekonomija/glad-ili-fakjanje-za-motika/