Хељдата долго цвета (30 и повеќе дена) и е една од најмедоносните растенија. Освен тоа, со носењето на 2 – 3 кошници пчели / ха на хељдата, се постигнува подобра продукција и рамномерно дозревање. Бидејќи создава релативно голема надземна маса, може да се користи и за зелео гноење. Заради подобности за еколошко одгледување, е една од најраспространетите земјоделски култури во еколошкиот начин на производство.
Осетлива на мраз
Минималната температура за клиење на хељдата е од 4 до 5 ° C, оптимално околу 25 ° C. Се сее кога почвата на длабочина од 10 см загрева на околу 15 ° C и кога опасноста од појавата на пролетните мрази ќе помини. Хељдата е многу чувствителна на ниски температури, па може да се уништи и при слаб мраз (околу -1 ° C). Високите температури над 30 ° C предизвикуваат послабо оплодување, а истовремено и понизок принос.
Хељдата има големи потреби за вода. Осетлива е на недостатокот на вода во почвата и на ниската релативна влажност на воздухот, особено во фенофазите на цветање и натопувањето на плодовите. Меѓутоа, ако во текот на вегетацијата често се појават високи температури, доаѓа до зголемување на стеблата и листовите на штета на формирањето на плодовите, што резултира со помал принос. Успева на различни типови на почва. На почви со слаба плодност подобро ќе успее во однос на житариците. Добро успева и на лесен и пропустлив слој. Иако нема големи барања за почвата, на тешки и влажни почви дава ниска количина на зрна.
Хељдата не поднесува монокултура. Најдобро успева после копање (кромир, кокошка) и зрнести махунарки. Најдобрата преткултура за хељдата е јачменот, бидејќи ја напушта почвата пред другите житарици.
Хељдата е добар пред сеење на други култури, бидејќи ја остава почвата чиста од коров. Ако се сее како главна житарка, обработката е како за другите култури. Орање се врши на длабочина од 20-25 см. Со оглед на тоа што се сее касно (во мај), семињата треба да се одржуваат чисто од коров. Исто така, агротехничките мерки треба да спречат губење на влага од почвата.
Сеидба
Ако се сее во подоцнежен рок, по искоренувањето на преткултурата, мора да се обработи најпрво како плодна земјата, со тешки тањирачи или некој ротирачки инструмент за задржување на влажност на почвата. Сеидбата на хељдата треба да се изврши веднаш по подготовката на почвата за сеидба, а најдоцна до средината на јули ако се сее после пченицата. Како и за секоја култура, за правилна употреба треба да се знае се за плодноста на почвата. На почви со средна плодност, со просечен принос, треба да се додадат 40-60 kg N / ha, 50 kg P2O5 / ha и 100 kg K2O / ha. Значи, во основното гноење може да се гнои со комплексни N: P: K фертилизатори (8:26:26 или 7:20:30) во количества од 200 до 300 кг / ха.
Хаљда се сее на далечина од 10-15 см (25 см). Длабочината на сеење е од 2 до 3 см на тешки слоеви и 3 – 4 см на лесни слоеви. Во зависност од клиењето на семињата и квалитетот на претходната подготовка на почвата, нормата на сеење изнесува 170-200 клијави семиња / м2, што одговара на 40-50 кг семиња по хектар во главниот рок на сеење. Густината на сеидбата изнесува 250-300 клијави семиња / m2, што одговара на 60-90 кг семиња по хектар. кај прегустата седиба, хељдата развива потанко стебло, помалку гранки и поголема е можноста за сеење, со помал принос.
За сеидбата треба да се користат доработените семиња произведени во претходната година. Хељдата брзо никнува и има силен почетен раст, па брзо ја засенува површината, а со тоа и изникнатите корови. Затоа не се заштитува од корови. Хељдата ја карактеризира нерамномерно зреење (може да трае до 35 дена) и осипување на зрната.
Жетва
Сметаат дека е најдобро време за жетва кога две третини од гранките на горната третина од растението имаат темна боја, карактеристична за мекото зрно. Тогаш стабото почнува да добива црвена боја. Меѓутоа, стеблото е во тој стадиум, сеуште е многу зелено и полно вода. За помали загуби во жетвата, таа треба да се изврши наутро. Ако е хељдата сеена во поран рок, жетвата се прави по првиот мраз. За самата жетва треба да се направат и одредени промени во работата на комбајнот во однос на жетвата на другите житарици. Ако се одгледувахељдата во главниот рок на сеење, жетвата се изведува кон крајот на јули / почетокот на август. Зрното е потребно да постигне до 14% влажност, за да може безбедно да се складира.
Валентина Соколовска
за Зелена берза
