Циркуларна економија во земјоделството-Пишува Никола Петров

• Пишува Никола Петров – Координатор на Левица – Земјоделски сектор

Во добата на недостиг на природни ресурси, глобални климатски промени, деградација на животната средина и зголемена побарувачка за храна, циркуларната економија претставува ветувачка стратегија за поддршка на одржливо и регенеративно земјоделство.

Истражувањата покажуваат дека светското земјоделско производство мора да се зголеми за 70% за да се задоволи побарувачката за храна до 2050 година. Постигнувањето на оваа цел за зголемување на земјоделското производство е можно на два начина: преку проширување на обработливото земјиште, кое беше приближно 37% од вкупната достапна површина во 2017 година (FAOSTAT, 2020), или преку зголемување на производството во моментално обработливите површини.

Во овој контекст, циркуларната економија претставува ветувачка стратегија за заштеда на релевантни ресурси и намалување на негативните влијанија врз животната средина на земјоделските активности, истовремено подобрувајќи ги економските перформанси. Фондацијата Ellen MacArthur (EMF, 2013) ја дефинира циркуларната економија како „затворен економски систем во кој суровините, компонентите и производите го задржуваат својот квалитет и вредност колку може подолго, а системите се напојуваат од обновливи извори на енергија“. Овој алтернативен модел на производство и потрошувачка има за цел да го одвои економскиот развој од линеарната динамика на екстракција, користење и отстранување на конечните ресурси.

Земјоделството може да се дефинира како наука, уметност или практика на култивирање на почвата, производство на култури и одгледување добиток и во различен степен подготовка и маркетинг на добиените производи. Растително производство ги опфаќа сите активности: процеси, резерви, како што е почвата како резерва на хранливи материи и проток на хранливи материи поврзани со производството на обработливи култури, вклучително сточна храна, овошје и зеленчук, градинарство и пасишта.

Растителното производство е најголем потрошувач на природните ресурси. На пример, растителното производство е примарен потрошувач на вода и енергија на глобално ниво (Brunner и Rechberger, 2016; Chen et al., 2020). Дополнително, земјоделството е одговорно за повеќе од 90% од влијанијата врз животната средина поврзани со земјата и водата, како и губењето на биолошката разновидност (EMF, 2019a), и е важен придонесувач за човечката токсичност поради изложеноста на работниците на пестициди (EMF, 2019b). Затоа, потребни се повеќе истражувачки напори за да се идентификуваат начините за подобрување на ефикасноста на ресурсите и одржливоста на растителното производство преку усвојување на практиките на циркуларната економија.

Во овој процес, најпрво од суштинско значење е да се разбере како циркуларната економија може да се имплементира во земјоделските системи.

Предизвикот за транзиција од линеарен во циркуларен модел сè уште е во тек и бара развој и примена на нови знаења, што ќе доведе до иновативни, технолошки и одржливи процеси, производи и услуги (Abad-Segura et al., 2020).

Движењето кон кружен систем за храна е многу важно, поради значителните емисии на стаклени гасови, вода и енергија во синџирот на снабдување со храна.

Имплементацијата на циркуларна економија во системите за храна подразбира практики и технологии кои го минимизираат внесот на конечни ресурси, и го поттикнуваат користењето на регенеративните ресурси, повторната употреба и рециклирање, и го спречуваат истекувањето на природните ресурси од системот.

Кружноста во растителното и животинското производство претпоставува дека растителната биомаса е основата на нашиот систем за храна и таа треба да се користи првенствено за производство на храна за луѓето, дека нуспроизводите од производството, преработката и потрошувачката на храна повторно се користат или рециклираат во системот за храна.

Циркуларната економија го означува следниот голем чекор на нашиот пат кон создавање поодржлива иднина.

Во областа на земјоделството, пристапот на кружна економија сугерира дека индустријата може да постигне поголема одржливост едноставно со чување на повеќе ресурси и материјали во употреба колку што е можно подолго. Ова може да се постигне на повеќе различни начини, вклучувајќи зголемена издржливост на производот, повторна употреба и рециклирање.

Ова значи дека наместо традиционалната линеарна економија која подразбира производство-употреба-фрлање, со циркуларната економија и повторната употреба или продолжување на векот на траење, имаме важна алатка за намалување на потрошувачката на енергија, исцрпувањето на ресурсите и загадувањето.

Пример за кружно размислување и целите за нула отпад добиваат на сила во земјоделската индустрија. Во 2016 година, повеќе од 5,2 милиони празни контејнери со пестициди и ѓубрива биле вратени од страна на земјоделците низ целата земја, а речиси 300.000 килограми празни кеси со семиња и пестициди биле собрани на над 1.000 складишта за собирање во Канада.

Како што се повеќе одгледувачи го прифаќаат убедувањето дека здравата животна средина е претходник за одржлива иднина, очекуваме дека промената на ставовите ќе го револуционизира управувањето со отпадот и обновувањето на ресурсите во земјоделскатаhttps://antropol.mk/