Берба (жетва) и складирање на пченка

Во современото производство на пченка, каде бербата е потполно механизирана
(еднофазна) , бербата на пченката се врши во таканаречената техничка зрелост која
овозможува берба, чување, доработка и употреба. Техничката зрелост на пченката
настапува на преодот на восочната во полна зрелост, односно во втората половина на
восочната зрелост. Во тоа време зрното ја добива природната боја и сјај, лисјата се сушат,
а обвивката околу кочаните е посува од лисјата.

Почеток на жетвата во техничка зрелост се смета периодот со влажност на зрното
30-35%, што истовремено представува и горна дозволена граница за берба со
задолжително сушење на зрното заради намалување на влагата под 14%. Во наши
просечни услови содржината на влага во зрното кај многу раните хибриди во време на
бербата паѓа на 15%, раните 15-20%, средно раните 20-25%, средно доцните 25-30%, а кај
доцните 30-35%. Подоцна во текот на бербата содржината на влага во зрното се намалува
во зависност од временските услови.

Во години со просечни временски услови и при сеидба во оптимален рок, раните и
средно раните хибриди стигаат за жетва на крајот на септември, средно доцните во
првата половина на октомври, а доцните на крајот од октомври. Во години со повеќе
врнежи и пониски температури задоцнувањето од наведените рокови може да изнесува
10-15 дена.

Со берба на пченката во техничка зрелост се избегнуваат губитоците кој
настануваат со доцната берба, и тоа директни како последица од напад на болести и
штетници, кршење и полегнување на стеблото и кинење на кочаните, и индиректни како
последица на биолошката активност на зрното, при што се намалува тежината на зрното и
хектолитарската маса. Со доцната берба се намалува и квалитетот заради намалувањето
содржината на скробот, беланчевините и мастите. Исто така оптималното време на берба
на пченката има и агротехничко значење бидејќи овозможува благовремена припрема и
сеидба на пченицата.

Бербата на пченката се врши рачно или механизирано.Рачната берба е повеќефазна и се
состои од рачно лупење, кинење накочаните, товарање за превоз и ставање
во кошеви заради чување и сушење доронење на зрното.Механизираната берба се врши со
различен степен на механизираност: со берачи кои ја берат пченката во кочани лупени или нелупени или пак со комбајни.
Примената на комбајн истовремено представува и најсовремен начин на берба(жетва) на пченката. Во колку бербата се врши со комбајн, оронатото зрно се суши во сушара до содржина на влага под 14%.

Суво зрно од пченка може да се чува во:

1. обични подни складишта, добро проветрени, а при чувањето висината на купот
може да достигне 3,5 м, и
2. силоси за зрно.

Пред да се смести зрното од пченката, основен услов за правилно чување е да
биде добро просушено и чисто од примеси. Најголемата влажност при која може да се
смета дека зрното е добро за складирање е 13%.

Во текот на чувањето на пченката во зрно, температурата во складиштето треба
повремено да се контролира, во лето најмалку на 15 дена, а во зима еднаш месечно. Во
колку се регистрира зголемување на температурата секогаш укажува на присуство на
инсекти или на зголемена влага, или и едно и друго. Зрното треба да се чува на
температура под 20оС.

Најпознати штетници на складираната пченка се житниот молец и жижок

Житниот молец е најопасен штетник во складиштата особено кога пченката од
нива во складиште доаѓа сува и не го минува процесот на сушење во сушара. Многу често
заразената пченка од нива се внесува во складиштето каде продолжува развојот и
натамошното ширење.
Житниот жижок многу често предизвикува големи штети до потполно уништување
на пченката и другите жита во сите типови на складишта. Житниот жижок не може да се
развива во жито со помалку од 12% влага.
Една од мерките која може да придонесе во намалување на појавата на штетници
е спроведување на превентивни мерки во складиштето. Пред складирањето внатрешната
површина треба да биде мазна и варосана, не смее да има оштетување и да се чисти од
прашина.
Хемиското третирање на празните складишта има ефект до колку пред тоа се
спроведат предходните мерки. При третирањето на складираните зрнести производи
најдобро е тоа да се спроведе како превентивно третирање, бидеќи средствата кои се
применуваат за таа цел ги сузбиваат штетниците кои се надвор од зрното а не тие кои се
во зрното.
Извор: АПРЗ