Употребата на минералните ѓубриња е ефективно средство за управување со плодноста на почвата и производството на земјоделски култури.

Како и другите агротехнички методи, така и ѓубрењето подлежи на одредени правила и критериуми.

Сите прекумерни и неагрономски дејства мора да се избегнуваат, во спротивно ѓубрењето може да предизвика загуби не само за земјоделецот, туку и за околината (економско и еколошко).

Минералните ѓубриња во интензивното производство се главен извор за обезбедување на културите со хранива. Многу се погодни за надоместување на изнесените хранива од почвата, бидејќи за разлика од органските ѓубриња содржината на активната материја во нив е многу висока.

За правилна употреба на минералните ѓубриња треба да се знаат:

-потребата на културите од хранива,

-содржината на минералните материи во почвата,

-утврдување на потребната количина на ѓубре.

Потребата на културите за хранива представува основа за правилна употреба на ѓубрињата. Потребите од хранива кај растенијата се различни и зависат од видот, а често и од сортата.

За утврдување на содржината на минералните материи во почвата се користат различни методи. Најкористена и најбрза метода е агрохемиската, заради скратување на времето на оценување и намалување на трошоците.

За утврдување на потребната количина на ѓубре трба да се земат во предвид: содржината на минералните материи во ѓубривото, искористувањето на хранивата од ѓубривото, специфишните барања на одредени видови при користење на хранивата од почвата и реакцијата на почвата.

Видови на минерални ѓубриња

1. Според составот се делат на: поединечни, мешани и комплексни.

2. Според агрегатниот состав се делат на: цврсти, течни и гасовити.

3. Според времето на користење: основни (кои се внесуваат при обработката), стартни (кои се внесуваат непосредно пред сеидба или за време на сеидба) и ѓубриња за прихранување (кои се внесуваат за време на вегетацијата).

Одредување на потребни количини на ѓубре и нивна употреба

1. Потребно е да се прави анализа на плодноста на почвата секои 4 до 5 година, од страна на овластени лаборатории, со цел да се воспостави и одржи правилен систем на ѓубрење или кога се менува начинот на искористувањето на почвата.

2. Хранливите состојки во ѓубрињата треба да се добро избалансирани, да се во согласност со препорачаните количини дадени во препораката за ѓубрење добиена со агрохемиската анализа на почвата. Се одредуваат во зависност од потребите на растението за хранливи состојки со цел да се постигне пресметаното ниво на жетвата и да се подесат во однос на содржината на хранливите состојки во почвата, достапни за растението. Недостатокот или вишокот на одредени хранливи состојки за растението може да предизвикаат негативен ефект.

3. Минералните ѓубриња треба да се аплицираат кратко пред растението да ги достигне максималните потреби од хранливи материи, согласно со препораката добиена од експертот за исхрана на растенија.

Прецизното и рамномерно расфрлање на ѓубривата е многу важно со цел да се постигне максимална корист од нивното внесување, во смисла на поголеми и поквалитетни приноси.

Рамномерно растурање на ѓубрињата е важно барање според стандардите на добрата земјоделска пракса.

4. Апликацијата на минерални ѓубриња не е дозволена доколку има можност за загуба на основните хранливи материи поради емисии во воздухот, површинско испирање или испирање во подземните води.

5. На есен, не смее да се користат минерални ѓубриња кои содржат азот за културите кои ќе се сеат или садат наредната пролет.

6. Минерални ѓубриња кои содржат азот не смее да се користат на замрзната почва

или почва покриена со снег.

7. Не смее да се користат минерални ѓубриња кои содржат азот ако постои ризик од поплава на наѓубреното поле или ако почвата е заситена со вода до тој степен што може да дојде до појава на инфилтрација (кога влагата во почвата е близу до максималниот воден капацитет или има појава на водолежини).

8. На брановиден релјеф, ѓубрињата треба да се внесат во почвата веднаш по нивната употреба. Може да се остават на површината само ако растителната покривката е добро развиена.

9. На места каде нивото на подземните води ја достигнува површината, ѓубрињата може да се користат само кога нивото на подземни води е ниско и полињата се суви.

10. Не е дозволено ѓубрење во близина на брегови на реки, езера, канали, вирови и места кои впиваат вода. Користењето на ѓубрето е забрането на 10 m од брегот.

11. На песокливите почви со мала застапеност на органска материја и висока киселост, треба да се користи помалку ѓубре и се препорачува повеќекратно наѓубрување.

12. Земјоделското стопанство треба да ги евидентира набавката и употребата, особено податоците за: количина и вид на ѓубре, време и количина на внесено ѓубре, локација (парцела) каде се применува ѓубрењето.

Складирање на минерални ѓубриња

– Ѓубрињата треба да се чуваат во оригиналните пакувања и во услови кои се потребни за нивно складирање, а се пропишани во Правилникот за ѓубриња и

упатствата од производителот.

-Треба да има воздушна оддалеченост од градби каде се чуваат производи за заштита на растенијата и ѓубриња, за да се спречи контаминација помеѓу ѓубрињата и производите за заштита на растенијата;

– Ѓубрињата не се чуваат со семенски и саден материјал;

– Заштита од влага на местата за складирање; тие треба да бидат добро проветрени и да бидат изолирани од дожд и кондензација. Покриениот простор да биде соодветен за заштита на сите неоргански ѓубриња, т.е. прашок, гранули или течности, од атмосферски влијанија, како на пример сончева светлина, мраз и дожд.

– Ѓубрињата треба да се чуваат на места оддалечени од свежи производи, расадници, храна за животни и храна за човечко конзумирање.

Несакани последици од ѓубрењето

– Доколку не се почитуваат правилата за транспорт, складирање и примена на ѓубрињата, се појавува губење на хранливи материи од почвата како резултат на филтрација, ерозија и површинско испирање или емисии во воздухот.

– Загадувањето на околината со тешки метали кои ги содржат ѓубрињата – Cl, Cd, Pb, Zn, Co, As, итн. Употребата на комунален и индустриски отпад како и ѓубриња кои содржат несакани елементи.

– Примената на ѓубрињата во земјоделството мора да се извршува според одредбите на Законот за ѓубриња.

Петар Трајковски, Советник во АПРЗ