Со оглед на тоа дека оваа зима, барем засега, беше блага, можеме да очекуваме бројни проблеми кога станува збор за пченица и јачмен. И бидејќи целта на секое производство на култури е со висок квалитет и висок принос, грижата и заштитата на културите мора да бидат на високо ниво.
Постојат бројни болести предизвикани од фитопатогени габи во житни зрна. Нивниот изглед во целина, и нивниот интензитет е под влијание на многу фактори на животната средина: блага зима, висока влажност и температура, сорти, густина на садење, износот на вештачко ѓубриво применуваат, а повеќе заеднички проблем е непочитувањето на плодоред и одгледување во монокултура за многу години.
Во наши услови се појавуваат болести кои се најопасни во првиот дел на вегетацијата. Поради азотното оплодување што е поголемо од реалните потреби и зголемената влажност, штетата може да биде висока. Со ова на ум, земјоделците на пченица треба да се направат по метод N-мин на дополнителни хранење како сигурен показател за оплодување.
Практично, пченицата треба да се третира да во рана пролет, до појава на други колена, кога тие се најопасните прашкаста мувла, рѓа.
Болестите на листот треба да се следат од садењето до развојот, бидејќи тоа е најдобро да се направи превентивен третман или по појавувањето на првите симптоми, бидејќи ниеден препарат нема арадикативен ефект, односно не може да ја контролира болеста.
Septoria tritici (сива пегавост на лисјата на пченица) – Спорите се шират за време на есен и зима од минатогодишната слама и се шират со дожд и се допираат лисјата себе. Првите симптоми во форма на сиви дамки се појавуваат први на врвот на листот и на најстарите листови, 14-28 дена по инфекцијата. Кога ќе се утврди економскиот праг на штета, што е 10% од растенијата со симптоми на првиот лист над втората коленце, тогаш веќе е потребно да се пристапи кон хемиски третман.
Puccinia graminis (лисна ‘рѓа пченица) – Симптоми се јавуваат на лисјата. Високата влажност и благите зими ги зголемија условите за развој на лисната ‘рѓа. Оптималната температура за развој на ‘рѓа е 20C, но може да се случи кога температурата надминува 15C. Првите симптоми се јавуваат 7-14 дена по инфекцијата, во форма на рани или портокалови прсти. Просечната загуба на родот е 10%, а поради тешка инфекција, може да стигни до 50% од очекуваниот принос. Третманот со фунгицидите треба да се направи веднаш по појавата на првите симптоми на долните листови, и пред ширење на горните три и класот. Заштитни фунгициди од групата на дитиокарбонат не се доволно ефикасни. Кога станува збор за пченичната ‘рѓа, треба да се знае дека повисоката содржина на протеини значи поголема чувствителност, па затоа треба да се избере меѓу порепресивни сорти со помал процент на протеини или зголемување на бројот на третмани.
Erisiphe graminis (пченична прашкаста мувла) – Симптомите се појавуваат во пролет, во март и април, во лисјата, во форма на белузлави дамки. Поради ширењето на инфекцијата на листот, изгледа како пепел расфрлен и болеста така го доби своето име. Препорака е сеидба на отпорни сорти и лековита примена на фунгицидот, со цел да се зачуваат трите врвови. Важна улога има превентивата, културната практика, културата останува избалансирана за оплодување со азотни ѓубрива. При изборот на разновидност, препорачливо е да се дадат отпорни сорти. Секако, употребата на фунгицидот е рентабилна и оправдана.
Валентина Соколовска
за Зелена берза
